Tiền bạc luôn là vấn đề nhạy cảm, đặc biệt khi liên quan đến các giao dịch vay mượn. Không ít trường hợp, người vay vì lý do nào đó không thể hoặc cố tình không trả nợ, gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho cả hai bên. Và một câu hỏi được rất nhiều người thắc mắc là vay tiền không trả thì phạm tội gì? Có phải đi tù không? Cùng Alphaloan tìm hiểu rõ về vấn đề này qua bài viết dưới đây nhé!
1. Vay tiền không trả thì phạm tội gì?
Thông thường, trách nhiệm của hành vi vay tiền không trả sẽ được truy cứu theo hai trường hợp sau:
- Trường hợp 1: Bên vay tiền không có khả năng chi trả khoản vay do hoàn cảnh cá nhân khó khăn và không có dấu hiệu bỏ trốn hay dùng những thủ đoạn gian trá để trốn nợ thì đây sẽ được xem là tranh chấp dân sự. Người cho vay có thể khởi kiện dân sự để đòi lại tài sản của mình.
- Trường hợp 2: Bên vay tiền cố tình dùng những thủ đoạn lừa dối nhằm chiếm đoạt số tiền đã vay. Trường hợp này có thể bị truy tố trách nhiệm hình sự và phải chịu nhiều hình phạt hà khắc theo quy định của luật pháp hiện hành.
Tuy nhiên trong trường hợp bên cho vay có dấu hiệu cho vay nặng lãi hoặc sử dụng các biện pháp đòi nợ cực đoan, trái với quy định của pháp luật thì người vay có thể khởi kiện ngược lại.
2. Trách nhiệm dân sự khi vay tiền nhưng không hoàn trả theo đúng nghĩa vụ
Khi một cá nhân hoặc tổ chức vay tiền nhưng không trả đúng hạn, đây được xem là hành vi vi phạm hợp đồng dân sự. Theo Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch cho vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, trong đó bên vay có nghĩa vụ hoàn trả tài sản đúng hạn, đúng số lượng và chất lượng đã cam kết. Nếu không trả đúng hạn, bên vay có thể bị kiện ra tòa án dân sự để yêu cầu thực hiện nghĩa vụ trả nợ. Bên cho vay có quyền yêu cầu bên vay hoàn trả toàn bộ tiền gốc, tiền lãi theo thỏa thuận và các chi phí phát sinh hợp pháp khác.
3. Vay tiền không trả có bị phạt tù không?
Câu trả lời là Có. Hành vi vay tiền không thể trả có thể được cấu thành hai tội danh là lạm dụng tín nhiệm để chiếm đoạt tài sản và lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Hình phạt hiện tại dành cho hai tội danh này đều bao gồm phạt tù, với mức kịch khung là tù chung thân.
3.1. Tội danh lạm dụng tím nhiệm chiếm đoạt tài sản
Theo điều 175 Bộ Luật Hình Sự 2015, một người được xem là có hành vi lạm dụng tín nhiệm để chiếm đoạt tài sản khi người này đã nhận được số tiền muốn vay ban đầu một cách hợp pháp, nhưng sau đó lại có hành vi trốn tránh trách nhiệm trả nợ và chiếm đoạt tài sản. Các hành vi trực tiếp để cấu thành tội này bao gồm:
- Vay, mượn, thuê tài sản rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản
- Khi đến hạn trả lại tài sản, dù có đủ điều kiện và khả năng nhưng cố tình không trả
- Vay, mượn, thuê tài sản nhưng lại sử dụng tài sản đó vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến việc không có khả năng chi trả
Khung hình phạt cho tội danh này phụ thuộc vào tổng giá trị tài sản chiếm đoạt và các chi tiết bổ sung khác, cụ thể:
- Giá trị tài sản chiếm đoạt từ 4 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng: Phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm
- Giá trị tài sản chiếm đoạt từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng hoặc những trường hợp có tổ chức chuyên nghiệp, lợi dụng chức vụ, dùng thủ đoạn xảo quyệt gây ảnh hưởng xấu đến an toàn xã hội: Phạt tù từ 2 đến 7 năm
- Giá trị tài sản từ 200 triệu đồng đến 500 triệu đồng: Phạt tù từ 5 đến 12 năm
- Giá trị tài sản từ 500 triệu đồng trở lên: Phạt tù từ 12 đến 20 năm
3.2. Tội danh lừa đảo chiếm đoạt tài sản
Theo điều 174 Bộ Luật Hình Sự 2015. Đây là tội danh nặng hơn so với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Điểm khác biệt chính là thủ đoạn gian dối diễn ra trước hoặc trong quá trình nhận tài sản nhằm mục đích chiếm đoạt ngay từ đầu, khiến nạn nhân bị lừa dối mà giao tài sản.
Khung hình phạt cho tội này cũng phụ thuộc vào giá trị tài sản chiếm đoạt và các tình tiết bổ sung như sau:
- Giá trị tài sản từ 2 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng: Phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm
- Giá trị tài sản từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng hoặc những trường hợp có tổ chức chuyên nghiệp, thủ đoạn nguy hiểm, ảnh hưởng đến trật tự xã hội: Phạt tù từ 2 đến 7 năm
- Giá trị tài sản từ 200 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng hoặc lợi dụng thiên tai, bệnh dịch: Phạt tù từ 7 đến 15 năm
- Giá trị tài sản từ 500 triệu đồng trở lên hoặc lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp: Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân
Ngoài ra, người phạm 2 tội nói trên còn có thể bị phạt tiền thêm từ 10 đến 100 triệu đồng, bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề nhất định từ 1 đến 5 năm, bị tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản cá nhân.
4. Cách phòng tránh rủi ro pháp lý khi vay tiền
Đối với người vay:
- Chỉ vay từ các ngân hàng, tổ chức tín dụng có giấy phép hợp pháp nếu vay từ cá nhân thì nên lập hợp đồng rõ ràng
- Đọc kỹ hợp đồng trước khi ký, đặc biệt chú ý lãi suất, phí, điều khoản phạt
- Giữ lại bản sao hợp đồng và các giấy tờ liên quan đến khoản vay
- Không thế chấp tài sản có giá trị cao hơn nhiều so với khoản vay
Đối với người cho vay cá nhân:
- Lập hợp đồng vay bằng văn bản, có chứng thực nếu cần thiết
- Áp dụng lãi suất hợp lý, không vượt quá giới hạn pháp luật
- Không áp dụng các biện pháp đòi nợ bất hợp pháp
Và đó là tất cả thông tin mà Alphaloan muốn chia sẻ để giúp bạn đọc trả lời câu hỏi vay tiền không trả thì phạm tội gì. Hi vọng bài viết này đã mang lại cho bạn những thông tin hữu ích có thể giúp bạn phòng tránh những rắc rối về pháp lý khi thực hiện những giao dịch liên quan đến vay tiền.
